Kardeş Kıskançlığı ve Çözüm Önerileri

 

Kıskançlığın Psikolojik Temelleri ve Aile Dinamiklerindeki Rolü

Kardeş kıskançlığı, çocukluk döneminde gelişen doğal duygusal tepkilerden biridir. Özellikle yeni bir kardeşin doğumu sonrasında ilk çocuğun yaşadığı ilgi kaybı, güven sarsılması ve benlik değeriyle ilgili kaygılar bu kıskançlığı tetikleyebilir. Çocuk, anne ve babasının artık onu sevmeyeceğini veya ikinci plana atılacağını düşünerek, duygusal olarak zorlanabilir.

Bu durum, sadece çocukların bireysel iç dünyalarıyla değil, aynı zamanda ebeveynlerin tutumları ve aile içi iletişim biçimiyle de yakından ilişkilidir. Uzmanlara göre, ailedeki adalet algısı, sevginin dengeli gösterilmesi ve çocuğun birey olarak değerli hissettirilmesi, kıskançlık duygusunun yoğunluğunu belirleyen önemli etkenlerdendir.

Çocuklar, özellikle okul öncesi dönemde soyut düşünme becerileri henüz gelişmediği için olayları doğrudan algılarlar. Bir kardeşe gösterilen ilgiyi, kendi sevgisinden çalınmış gibi yorumlayabilirler. Bu da kardeşe karşı öfke, içe kapanma, regresyon (bebeksi davranışlara geri dönüş) gibi tepkilerle kendini gösterebilir.

Kardeş Kıskançlığıyla Baş Etme Sürecinde Ebeveynlere Düşen Görevler

Kardeş kıskançlığını yönetmek için öncelikle bu duygunun normal olduğu kabul edilmeli ve çocuğa da bu doğrultuda yaklaşılmalıdır. “Kıskanmak kötü bir şey” gibi yargılayıcı ifadeler yerine, onun duygularının anlaşıldığını ve kabul edildiğini hissettiren bir dil kullanılmalıdır. Bu, çocuğun güven duygusunu pekiştirir.

Aile içinde her çocuğa ayrı ayrı zaman ayırmak, onunla özel bir bağ kurmak için etkili bir yoldur. Özellikle büyük çocuk için günde sadece ona ait olacak 15-20 dakikalık birebir zaman dilimleri, çocuğun yeniden değerli hissetmesini sağlar. Ayrıca “Sen abisin/ablasın, artık büyüdün” gibi cümlelerle çocuğa yaşının ötesinde sorumluluk yüklenmemelidir. Bu tarz roller, çocuğun zaten hassas olduğu bir dönemde ekstra baskı yaratır.

Kardeşler arasında karşılaştırma yapmaktan kaçınmak da son derece önemlidir. Her çocuğun farklı bir birey olduğu kabul edilmeli, olumlu davranışları yüceltilirken diğer çocuğu küçük düşüren bir dil kullanılmamalıdır. Ortak oyunlar ve işbirliğine dayalı aktivitelerle çocuklar arasında sağlıklı bir ilişki kurulmasına ortam hazırlanabilir.

Unutulmamalıdır ki kardeş kıskançlığı, doğru yaklaşımlarla sadece geçici bir dönem olabilir. Ancak ihmâl edildiğinde uzun süreli kardeş çatışmalarına, hatta duygusal kopmalara yol açabilir. Bu nedenle anne ve babaların bu konuda bilinçli, sabırlı ve tutarlı olması çok kıymetlidir.